Συνολικές προβολές σελίδας

Γυμνάσιο Δομένικου Ελασσόνας: "Περί Αμπέλου και Οίνου"


Υπεύθυνοι Καθηγητές: Γκαμπέτας Αθανάσιος
Καλαμάς Σπύρος

Στην αυλή του σχολείου μας, μπροστά από το γυμναστήριο, υπάρχει ένα συρματόσχοινο που στηρίζει μια κολώνα της ΔΕΗ.
Στο λίγο χώμα που έχει ανάμεσα στις πλάκες που είναι γύρω από την βάση του, έχει φυτρώσει ένα ‘’παράξενο’’ φυτό, που είναι γνωστό σαν πικραγγουριά.
Ένα φυτό με πράσινα αγκαθωτά – χνουδωτά φύλλα, με αγκαθωτό μίσχο που οδηγεί σε πράσινο αγκαθωτό καρπό με σχήμα μακρόστενου αυγού (όλα αυτά αρκετά συνηθισμένα σε φυτά).
Η ‘’παραξενιά’’ αυτού του φυτού έγκειται στο ότι παρά την κοινή αντίληψη ότι τα φυτά δεν κινούνται, τα σπόρια αυτού του φυτού κινούνται, εκσφενδονίζονται αρκετά μακριά από το γονικό φυτό.
Όταν ο καρπός ωριμάσει και γίνει κίτρινος μια απλή επαφή, ακόμα και ένα φύσημα του αέρα στον καρπό, προκαλεί μια μικρή και χωρίς θόρυβο έκρηξη.
Ο καρπός αποκόπτεται από τον μίσχο του, και από μια τρυπούλα στον καρπό, εκεί που ενώνονταν με τον μίσχο εκσφενδονίζονται μαζί με υγρό μικρά καφέ – μαύρα σποράκια.
Το λατινικό; όνομα του φυτού είναι Ecbalium elaterium.
Η μετανάστευση αυτή των παιδιών μακριά από τον γονέα είναι κανόνας σε όλους τους οργανισμούς.

Οι προγονοί μας πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, ξεκίνησαν ένα μακρύ ταξίδι από την Αφρική και έφτασαν σε όλα τα μέρη της Γης.
Ένα ταξίδι που θα μας πάει πολύ πιο μακριά.
Ο λόγος της μετανάστευσης είναι για να φύγουν μακριά από τη ‘’σκιά των γονιών’’ τους. (αυτό ας το προσέξουν ορισμένες μητέρες)
Στα φυτά, η έκφραση αυτή, βρίσκει την κυριολεκτική της σημασία.
Τα σπόρια των φυτών δεν ταξιδεύουν όμως ούτε με τα πόδια ούτε με μηχανές που έκαναν.
Κάποια από αυτά χρησιμοποιούν παρόμοιο μηχανισμό με το φυτό της αυλής μας.
Άλλα σπόρια ταξιδεύουν κολλημένα στο τρίχωμα ζώων.
Τα γκαγκάνια ή κολτσίδες
Άλλα, κυρίως δασικά είδη, έχουν καρπό(που περιέχει τα σπόρια), με σχήμα τέτοιο που κυλά στα κατηφορικά εδάφη των βουνών.
Άλλα σπόρια, για να ταξιδεύσουν περιμένουν το φύσημα του αέρα.
Όπως τα σπόρια του πικροράδικου
ή του γαϊδουράγκαθου
Ένας αρκετά πετυχημένος τρόπος μετανάστευσης μακριά από μητρικό φυτό (από τους πιο συνηθισμένους) , είναι μέσα στον πεπτικό σωλήνα των ζώων (κυρίως πουλιών).
Με αυτόν τον τρόπο ταξιδεύει το κουκούτσι της ελιάς μέσα στο στομάχι του κότσυφα, δίνοντας για εισιτήριο τα πλούσια σε ενέργεια έλαια που περιέχει η σάρκα γύρω από τον σπόρο.

Άλλα σπόρια ταξιδεύουν στον πεπτικό σωλήνα θηλαστικών , όπως η αλεπού.
Το εισιτήριο για αυτό το ταξίδι είναι μια χημική ένωση με πολύ γλυκιά γεύση(και για μας), που το κοινό όνομα που την περιγράφει είναι γλυκόζη.
Όταν ο σπόρος του φυτού έχει γίνει έτοιμος (ωριμάσει), τότε η σάρκα του καρπού γύρω από τον σπόρο έχει γλυκάνει πολύ, και έχει πάρει ένα έντονο κόκκινο ή κίτρινο χρώμα, που είναι χρωματικό κάλεσμα σε δείπνο.
Το ζώο που έφαγε τον καρπό χρησιμοποιεί τα σάκχαρα της σάρκας για πηγή ενέργειας και αποβάλλει στα περιττώματά του το κουκούτσι(το σπόρο).
Τον ίδιο μηχανισμό χρησιμοποιεί και το αμπέλι.
Γύρω από το σπόρο, (τη νέα γενιά), έχει τη σάρκα που είναι πολύ γλυκιά, γεμάτη σάκχαρα.

Αυτό αρέσει στην αλεπού, σε μας, αρέσει όμως και στους μονοκύτταρους οργανισμούς της φωτογραφίας, τους σακχαρομύκητες.
Αυτοί οι οργανισμοί ταξίδεψαν το αμπέλι σε όλα τα μέρη της Γης.
Από τις δυτικές πλαγιές του Καύκασου που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα,
στη Μεσοποταμία,
στην Αίγυπτο,
στη Κρήτη,
στη Θράκη,
στη Σαντορίνη,
στις νότιες πλαγιές του Ολύμπου,
στην Αυστραλία,
στη Νότια Αφρική,
στην Καλιφόρνια,
στη Γαλλία,
στις όχθες του Ρήνου,
στις όχθες του Τιταρήσιου ποταμού, στην Ποταμιά δηλαδή.

Το αμπέλι ταξίδεψε σαν:
Aγιωργίτικο
Aττική
Αγιαννιώτικο
Αγούμαστος
Αγριογλυκάδι
Αετονύχι
Αηδάνι άσπρο
Αηδάνι μαύρο
Αθήρι
Αθήρι μαύρο ( Μαυράθηρο)
Αμοργιανό
Αμφιόνη
Αρακλινός
Αρετή
Αρμελετούσα
Ασπροβέρτζαμο
Ασπροβέτζαμο
Ασπρούδα Πατρών (Σανταμεριάνα)
Ασπρούδα Σαντορίνης
Ασπρούδα Σερρών
Ασύρτικο
Αυγουλάτο (Κολοκυθάτο)
Αυγουστιάτης
Αυγουστολίδι


Βαλαΐτης
Βαρδέα
Βάφτρα (Βάψα)
Βάφτρα άσπρη
Βεργίνα
Βερτζαμί
Βηλάνα
Βιδιανό
Βιολεντό
Βλάχικο
Βοϊδομάτης
Βοϊδομάτης άσπρος
Βολίτσα άσπρη
Βολίτσα μαύρη
Βόσσος
Βραδυανό
Γαϊδουριά
Γλυκάδι
Γλυκερήθρα
Γλυκοπάτι
Γουστολίδι (Αυγουστολίδι, Βοστίλιδας)
Δαφνί (Δαφνιά)
Δερματάς
Διμηνίτης
Ελλάς
Ζακυνθινό
Ζαλοβίτικο
Ζουμιάτικο (Δαμιάτης)

Θειακό
Θράψα
Θραψαθήρι
Ιθάκη
Κακοτρύγης
Καλαβρυτινό Μαύρο
Καλλονιάτικο
Καραμπραΐμης
Καρτσιώτης
Καρυδάτο
Καστελιώτικο
Κατσακούλιας
Κατσανό
Κοζανίτης
Κοκκινοβοστίτσα
Κοντοκλάδι
Κορίθι λευκό
Κορινθιακή
Κοριτσάνος
Κορφιάτης
Κοτσιφάλι
Κοτσιφολιάτικο
Κουκούλι
Κουμάρι
Κουμιώτης
Κουτσουμπέλι
Κρασάτο
Κρητικό
Κρυστάλι
Κυδωνίτσα
Κωνσταντίνα
Λαγόρθι
Λαδικινό
Λευκάς
Λημνιό (Καλαμπάκι , Ντουρού Καρά)
Λημνιώνα
Λιάτικο

Μαλαγουζιά (φιλέρι)
Μαλουκάτο
Μανδηλαριά (Αμοργιανό, Δουμπραίνα μαύρη, Κουντούρα μαύρη)
Μανδηλαριά άσπρη
Μαύρο Μεσενικόλα
Μαυροδάφνη
Μαυροκόρακας (Μαυροκόκορας)
Μαυροτράγανο
Μαυρούδι
Μαυρούδια
Μεγκόσκα
Μονεμβασιά ( Μονοβασιά, Μονομβασίτικο )
Μονεμβασιά (Ποταμίσιο λευκό )
Μοσχατέλλα ( Μοσχαρδίνια )
Μοσχάτο Αμβούργου
Μοσχάτο (Μοσχάτο Σπίνας, Μοσχάτο Μάζας)
Μοσχάτο Αλεξανδρείας
Μοσχάτο άσπρο
Μοσχάτο μαύρο
Μοσχόμαυρο
Μοσχοφίλερο
Μουδιάτικο
Μούχταρο
Μπεγλέρι
Μπεκάρι
Μυγδάλι
Νεγκόσκα
Ντεμπίνα
Ντιμπαντίκι
Ξερομαχαιρούδα
Ξινόμαυρο (Ξινόγκαλτσο, Ποπόλκα)

Όψιμο Εδέσσης (Αμάσσι, Καρατζόβας, Φούστανη)
Όψιμο Σουφλίου
Παμίδι
Παπαδικό
Πατρινό
Παύλος
Πέλλα
Πετροκόριθο λευκό
Πετροκόριθο μαύρο
Πετρουλιανός
Πλατάνι
Πλυτό
Ποταμίσι (Ποταμίσιο λευκό)
Πρικνάδι
Προβατίνα
Ραζακί (Κέρινο)
Ραζακί μαύρο
Ρεφόσκο
Ρητινό
Ροδίτης (Αλεπού)
Ροκανιάρης
Ρομπόλα κόκκινη
Ρομπόλα
Ρωμέϊκο
Σαββατιανό (Δουμπραίνα άσπρη, Κουντούρα άσπρη, Σακέικο )
Σεριφιώτικο
Σέφκα
Σιδερίτης
Σκιαδόπουλο (Σαχάρα)
Σκλάβα
Σκοπελίτικο (Λημνιό)
Σκυλοπνίχτης (Σκυλόκλημα)
Σουλτανίνα
Σταυροχιώτης
Σταυρωτό (Αμπελακιώτικο μαύρο)
Συκιώτης
Τουρκοπούλα
Τσαούσι
Τσαρδάνα

Φειδιά
Φιλέρι
Φλασκασύρτικο
Φράουλα
Φωκιανό
Χιώτικο κρασερό
Χλώρες
Χονδρόμαυρο
Χονδρόμαυρο Καλαβρύτων
Ψιλόμαυρο Καλαβρύτων
Ένα ταξίδι που ακολουθώντας τη μετανάστευση του ανθρώπου, θα το πάει ακόμα μακρύτερα, (με ένα πρόγραμμα που μάλλον θα λέγεται Κιβωτός ΙΙ).
Εμείς, το σχολείο του Δομένικου, ταξιδέψαμε φέτος μαζί με το αμπέλι.
Τη σχολική χρονιά 2008-2009 , η κυρία Ισμήνη Γκαντζώρα και η Β΄ τάξη του Λυκείου Δομενίκου, στα πλαίσια του μαθήματος της Οργανικής Χημείας έκανε κρασί για να φανεί εργαστηριακά η αλκοολική ζύμωση.
Το κρασί που έκαναν ήταν μηλόκρασο.

Ξεκινώντας η επόμενη σχολική χρονιά, με το διευθυντή του Γυμνασίου, τον κύριο Θανάση Γκαμπέτα είπαμε να κάνουμε κρασί από σταφύλια. Ήταν και περίοδος τρύγου ο Σεπτέμβριος.
Η εργασία αυτή για τα κρασιά εντάχθηκε σε πρόγραμμα περιβαλλοντικής αγωγής με τίτλο «περί αμπέλου και οίνου», με υπεύθυνους καθηγητές τον κύριο Σπύρο Καλαμά, και τον κύριο Θανάση Γκαμπέτα.
Παρόλα αυτά στις αρχές δεν βρίσκαμε σταφύλια (αργήσαμε λίγο και μας πήρε Οκτώβριος).
Ο διευθυντής βρήκε σταφύλια (λίγες κλούβες) στον Τύρναβο. Ροδίτη.
Ήταν όμως αρκετά για να κάνουμε σε εργαστηριακό επίπεδο κρασί και να κάνουμε με απόσταξη (για το μάθημα της Χημείας της Β΄ Γυμνασίου) τσίπουρο.
Βρεθήκαμε όμως τελικά να κάνουμε 200L κρασί και 40L τσίπουρο.
Η ιδέα ήταν να κάνουμε κρασί τόσο που να πάρουν όλοι οι μαθητές από ένα μπουκάλι.
Πήραν τελικά και από ένα μπουκάλι τσίπουρο (των 200mL).
Βρήκαμε ένα αμπέλι στο δρόμο προς την Λάρισα , λίγο μετά το Καυκάκι που δεν το είχαν τρυγήσει.

Το αμπέλι είχε Βικτώρια και αν και στις αρχές νομίζαμε Μοσχάτα, μάλλον είχε Ριμπιέ.
Από εδώ και πέρα με σταφύλια, κλούβες, τσάμπουρα, κάδες, ζυμώσεις, σκνίπες, βαρέλια, πλυσίματα, μπουκάλια, φελλούς, εμφιαλωτήρια, καζάνια, μουστόμετρα, ρετζέλια, ετικέτες, χορωδίες, παρουσιάσεις, ανακατεύτηκε όλο το σχολείο.
Στο τέλος Οκτωβρίου με αρχές του Νοεμβρίου η Ανθή, η Αρχοντία, η Στέλλα, μαθήτριες του Β1,και μαθητές της Γ , ο Βαγγέλης, ο Δημήτρης, ο Γιάννης, ο Χρήστος, ο Νίκος, ο Στέλλιος, ο Ευριπίδης (που ήρθαν ‘’εθελοντικά’’), πήγαν για τρύγο.

Τα σταφύλια αυτά (μαζί με τα προηγούμενα) τα φέραμε στο σχολείο,
τα βάλαμε σε κάδες,
τα πατήσαμε
πήραμε μούστο και τον μετρήσαμε(εδώ είδαμε ότι μάλλον δεν ήταν μοσχάτα),
τον μούστο τον βάλαμε σε βαρέλια
καθαρίσαμε
και περιμέναμε τα μικρά αυτά κυτταράκια να κάνουν τη δουλειά τους.
Περιμέναμε να κάνουν τη γλυκόζη,
διοξείδιο του άνθρακα και
αιθυλική αλκοόλη.
Ένα μέρος από το κρασί το αποστάξαμε και το κάναμε τσίπουρο,
φάγαμε και ήπιαμε,
το υπόλοιπο κρασί το εμφιαλώσαμε.

Τα παιδιά έκαναν ετικέτες, τις κόλλησαν,ετοίμασαν και έκαναν την παρουσίαση της εργασίας την τελευταία μέρα του σχολείου και μοιράσαμε στα παιδιά τα κρασιά (το τσίπουρο το είχαμε μοιράσει το Πάσχα)
Μας στεναχωρεί το ότι ο διευθυντής μας, παρόλο που η παρουσία του ήταν καταλυτική στην εργασία αυτή, αυτό το ταξίδι, δεν το ταξίδεψε μέχρι το τέλος.
Πιστεύουμε ότι θα χαίρονταν που φτάσαμε ως το τέλος του ταξιδιού.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε, τον σύλλογο γονέων του σχολείου μας, τον κ. Σλίκα, τον κ. Μπεκιάρη, την κ. Μπεκιάρη, τον κ. Δαλώση, τον κ. Παπρά και το Οινοποιείο Τύρναβου, τους φίλους του κ. Γκαμπέτα από τον Αμπελώνα και τη Ροδιά που έδωσαν τις κάδες, το μουστόμετρο, τις κλούβες (δεν τις επιστρέψαμε ακόμα), τον κ. Διδασκάλου και το ΕΚΦΕ Ελασσόνας, τον κ. Παπαχρήστου και τα κορίτσια της Α΄ Λυκείου του σχολείου μας, την Φιλιώ και τον Ισίδωρο Μελιγκάκη που μας ‘’ανέχθηκαν’’, και τον αμπελουργό που μας έδωσε την χαρά να τρυγήσουμε το αμπέλι του.

Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τα παιδιά από το Δομένικο, το Βασίλη, τον Άγγελο, τις Δήμητρες, τη Γεωργία, το Νίκο, την Αναστασία, την Ιεροθέα, τον Κώστα, που δούλεψαν απογεύματα και Σάββατα (σε βρώμικη μάλλον δουλειά).
Τις ετικέτες με τα σταφύλια τις έκανε η Παρασκευή (έκανε και το σκίτσο με τα φουρφούρια), την ετικέτα ‘’όποιος πίνει το κρασί έχει και καρδιά χρυσή’’ ο Γιάννης.
Τις κόλλησαν στα μπουκάλια η Μελίνα η Μένια και όλο το Γ1, μάλλον και κάποιοι από το Γ2(‘’εθελοντικά’’ πάντα σε ώρα μαθήματος).
Τα προσομοιώματα της γλυκόζης του διοξειδίου του άνθρακα και της αιθυλικής αλκοόλης τα έκαναν τα παιδιά του Β1.
Τις φωτογραφίες των ζαχαρομυκήτων στο μούστο μας, τις τράβηξε ο κ. Ηλίας Διδασκάλου από το ΕΚΦΕ Ελασσόνας, σε οπτικό μικροσκόπιο.
Τη χορωδία, από όλα τα παιδιά του σχολείου, οργάνωσε η κ. Αφροδίτη Γκούτζιου.
Στην παρουσίαση, τον ‘’τρύγο’’ του Γ. Ρίτσου τον απήγγειλε η Θωμαή.
Τον υπολογιστή στην παρουσίαση χειρίζονταν η Βάσω, και την παρουσίαση έκαναν η Μελίνα και η Μαριάνα.

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε αυτή την εργασία συμμετείχαν όλα τα παιδιά του σχολείου.

Παρόλο που δεν ήταν καλή η χρονιά για το σχολείο μας, θα θυμάμαι δύο χαρακτηριστικές στιγμές αυτής της εργασίας, την παρουσίαση της εργασίας και τη μυρωδιά από γλυκάνισο σε όλο το σχολείο πριν τις διακοπές του Πάσχα.
Κατσάρας Βασίλης

Δεν υπάρχουν σχόλια: