Η Ενέργεια στην Ελλάδα του σήμερα

Με την ευκαιρία του θεματικού έτους "ενέργεια", ας ρίξουμε μια ματιά στον "ενεργειακό χάρτη" της Πατρίδας μας. Η εικόνα είναι η ακόλουθη: Η βασική πηγή ενέργειας είναι ο λιγνίτης και ακολουθεί το φυσικό αέριο και το Πετρέλαιο, δύο πηγές ενέργειας 100% εισαγόμενες, που έχουν ως συνέπεια την ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από τη Ρωσία και τις αραβικές χώρες.

Λιγνίτης: Οργανικής προελεύσεως πέτρωμα, του οποίου το κύριο στοιχείο είναι ο άνθρακας, αλλά περιέχει και υδρογόνο, οξυγόνο και άζωτο. Είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα και η θερμική αξία του είναι πολύ μικρή (6,5 Gkal/τόνο). Κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται περίπου 70 εκ. τόνοι από τα οκτώ ατμοηλεκτρικά εργοστάσια της Μεγαλόπολης και του Νομού Κοζάνης για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος εκλύοντας στην ατμόσφαιρα περισσότερους από 43 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως .
Πετρέλαιο: Χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε μικρούς σταθμούς εγκατεστημένους κυρίως σε νησιά.

Φυσικό Αέριο: Στη χώρα μας για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος χρησιμοποιούνται τα 1,5 δισ. κυβικά μέτρα, από τα 2,2 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που εισάγονται κατ΄έτος. Η Ελλάδα εισάγει φυσικό αέριο από τη Ρωσία και την Αλγερία. Από τη ρωσική Gazexport, μέχρι το 2026 προβλέπεται, μέσω αγωγού, να παραδίδονται μέχρι 3 δισ. κυβ. μέτρα ετησίως, ενώ το συμβόλαιο με την αλγερινή εταιρία Sonatrach προβλέπει την προμήθεια Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου μέχρι 0,7 δισ. κυβ. μέτρα ετησίως. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Φυσικού Αερίου είναι ότι η καύση του παράγει 70% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά μονάδα ενέργειας, σε σχέση με το λιθάνθρακα. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις οι νέοι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί, συνολικής ισχύος 2.000 - 2.500 MW, που θα κατασκευαστούν εντός της τρέχουσας δεκαετίας από ανεξάρτητους παραγωγούς, θα χρησιμοποιούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία ως καύσιμο το φυσικό αέριο, που επιτρέπει μεγάλη απόδοση και ευελιξία, χαμηλό κόστος ανά μονάδα ενέργειας, σύντομους χρόνους κατασκευής και –το κυριότερο– χαμηλές εκπομπές ρύπων. Εδώ πρέπει να επισημανθεί και να τονιστεί το πόσο σημαντική είναι η απεξάρτηση από εισαγόμενες πηγές ενέργειας για την Οικονομία και την εύρυθμη λειτουργία ενός κράτους.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Μέχρι το 2020 η χώρα μας έχει ως στόχο να παράγει πάνω από το 20% της ενέργειάς της από τις Α.Π.Ε. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι με την ανάπτυξη των Α.Π.Ε. που υπάρχει σήμερα, αυτός ο στόχος θα υπερκαλυφθεί και ίσως φθάσουμε στην παραγωγή του 30% της ενέργειας από τις Α.Π.Ε. μέχρι το έτος αυτό. Το σημαντικότερο όφελος από τη χρήση των Α.Π.Ε. είναι ότι για κάθε κιλοβατώρα ρεύματος που παράγεται μέσω του ανέμου, αντικαθιστά μια κιλοβατώρα που προέρχεται από συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τις όποιες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Αιολικά Πάρκα: Η αιολική ενέργεια χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο από τα προϊστορικά χρόνια για να κινήσει τα πλοία του ή για να παράγει μηχανική ενέργεια (ανεμόμυλοι). Σήμερα οι ανεμογεννήτριες μας δίνουν τη δυνατότητα να μετατρέψουμε την κινητική ενέργεια του ανέμου σε ηλεκτρική. Ολοένα και πιο συχνά στο μέλλον θα αντικρίζουμε ανεμογεννήτριες σε βουνοκορφές και νησιά της χώρας μας. Συνηθισμένο φαινόμενο στις χώρες της Ευρώπης είναι και τα θαλάσσια αιολικά πάρκα. Τα προβλήματα που έχουν αναφερθεί (θόρυβος, ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές, αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, επίδραση στις γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες αλλά και στους πληθυσμούς των πουλιών) είτε έχουν ξεπεραστεί με τις νέες γενιές ανεμογεννητριών, είτε έχουν αποδειχτεί ελάσσονος σημασίας μπροστά στα οφέλη που προσφέρουν.
Φωτοβολταϊκά: Μετατρέπουν ένα μέρος (από 5 μέχρι 17%, ανάλογα με τον τύπο) της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Ένα φωτοβολταϊκό πάνελ ισχύος 1 kw παράγει κατά μέσο όρο 1.500 kwh το χρόνο και μας γλυτώνει από 1450 CO2 . Σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, όπου η ηλιοφάνεια σε μερικές περιοχές ξεπερνά και τις 300 ημέρες το χρόνο, τα φωτοβολταϊκά εγγυώνται την απρόσκοπτη παραγωγή ενέργειας με μηδενική ρύπανση, αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια βίου, ελάχιστη συντήρηση και δυνατότητα επέκτασης, ανάλογα με τις ανάγκες που δημιουργούνται. Σήμερα τα φωτοβολταϊκά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως δομικά υλικά σε κεραμοσκεπές και υαλοπετάσματα προσόψεων, αλλά και ως θερμομονωτικά υλικά, εξοικονομώντας χρήματα, φυσικούς πόρους και ενέργεια! Το μοναδικό τους μειονέκτημα είναι το υψηλό -προς το παρόν-κόστος κτήσης.
Υδροηλεκτρικοί σταθμοί: Λόγω της λειψυδρίας που παρατηρείται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας λειτουργούν σε κάποιες ώρες αιχμής, προσφέροντας το 5% της ενέργειας που χρειάζεται η χώρα μας, ενώ το μεγάλο κόστος κατασκευής των φραγμάτων και των τεχνητών λιμνών, αλλά και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις περιοχές, που τις περισσότερες φορές είναι σοβαρές, έχουν θέσει στο περιθώριο την κατασκευή νέων υδροηλεκτρικών έργων.
Εισαγωγή Ενέργειας: Για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών, κυρίως σε παραμεθόριες περιοχές, η χώρα μας εισάγει κάθε χρόνο από 800 έως 2.000 GWh από γειτονικές χώρες.
Γεωθερμική Ενέργεια: Μια παρεξηγημένη και παραμελημένη πηγή ενέργειας για τη χώρα μας. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τη συσσωρευμένη θερμότητα που είναι αποθηκευμένη στο υπέδαφος (στο κέντρο της γης η θερμοκρασία ανέρχεται στους 4.000ο C σύμφωνα με τους επιστήμονες). Στην Ελλάδα γεωθερμικά πεδία υπάρχουν στη Μήλο, τη Νίσυρο, τη Σαντορίνη, την Κορινθία, τα Μέθανα και αλλού, όπου και έγιναν κάποιες μελέτες, ενώ στη Μήλο λειτούργησε για δύο χρόνια εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής με γεωθερμία. Δυστυχώς, λόγω της απαρχαιωμένης τεχνολογίας το εργοστάσιο εγκαταλείφθηκε, επειδή αντέδρασαν οι κάτοικοι του νησιού στη δυσάρεστη οσμή υδρόθειου που έρχονταν στην επιφάνεια. Με τη σύγχρονη τεχνολογία τα προβλήματα έχουν λυθεί και θα έπρεπε να επανεξεταστεί η λειτουργία τέτοιων σταθμών, επειδή τα παραπάνω γεωθερμικά πεδία βρίσκονται στο νότιο τμήμα της χώρας, όπου και καταναλώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας, σε αντίθεση με τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της χώρας και κατά τη μεταφορά της ενέργειας προς το Νότο παρατηρούνται μεγάλες απώλειες.

Πυρηνική Ενέργεια: Στην Ελλάδα δεν λειτουργεί Σταθμός Πυρηνικής Ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά συχνά ακούγονται κάποιες φωνές, που ζητούν κάτι τέτοιο, παρά το ότι στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας ως το 2020, δεν προβλέπεται να λειτουργήσει πυρηνικό εργοστάσιο στην Ελλάδα. Ως επιχειρήματα καταθέτουν την επάρκεια της ενέργειας που προσφέρει ένας τέτοιος σταθμός, την απεξάρτηση από το αραβικό και ρωσικό λόμπυ ενέργειας, την πολύ ανταγωνιστική τιμή παραγωγής (μόλις 2 λεπτά στοιχίζει η κάθε κιλοβατώρα, έναντι 5 λεπτών της παραγόμενης από λιγνίτη), αλλά και την ασφάλεια με την οποία γίνονται σήμερα τέτοια έργα. Οι ενστάσεις της κοινής γνώμης για το θέμα αυτό είναι μεγάλες και σοβαρές, επειδή η εμπειρία από πυρηνικά ατυχήματα είναι οδυνηρή, το κόστος για τη δημιουργία ενός τέτοιου εργοστασίου είναι τεράστιο, αλλά και τα υλικά σχάσης οδηγούν επίσης σε εξάρτηση από κάποια ξένη χώρα. Το κυριότερο, όμως, πρόβλημα αποτελούν τα πυρηνικά απόβλητα, η απόρριψη των οποίων δημιουργεί τεράστιους περιβαλλοντικούς κινδύνους.

Το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας

Βιοκαύσιμα: μια πρωτότυπη προσέγγιση από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Το εργαστήριο γεωργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας φιλοδοξεί να είναι ο πρώτος δημόσιος χώρος της Ελλάδας που θερμαίνεται με Ελληνικό "πετρέλαιο", αφού, όπως είναι γνωστό παρήγαγε – μεταποίησε σε βιομηχανική βάση και σήμερα εφαρμόζει για την θέρμανση του το πρώτο Ελληνικό στερεό καύσιμο σε μορφή πελλέτας με πρώτη ύλη την αγριοαγκινάρα. Ο πειραματισμός στα λεγόμενα ενεργειακά φυτά ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1993 από τον σημερινό Διευθυντή του Εργαστηρίου Γεωργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθηγητή κ. Νίκο Δαναλάτο.Σύμφωνα με τον κ. Δαναλάτο, τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν εντυπωσιακά για την Ελληνική γεωργία και γενικότερα για την Ελληνική οικονομία με διάφορα ενεργειακά φυτά για την παραγωγή στερεού καυσίμου (όπως αγριοαγκινάρα, μίσχανθος, σόργο, κενάφ κτλ)

Η αγριοαγκινάρα είναι ένα πολυετές φυτό Μεσσογειακής προέλευσης, καλά προσαρμοσμένο στις ξηροθερμικές συνθήκες της Ν. Ευρώπης. Η ανάπτυξή της αρχίζει με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου και συνεχίζεται εκμεταλλευόμενη τις βροχές του χειμώνα και της άνοιξης μέχρι τις αρχές του θέρους όταν η υγρασία του εδάφους μειωθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τότε το εναέριο τμήμα του φυτού αποξηραίνεται και μπορεί να συγκομισθεί ξηρό την περίοδο Ιουνίου-Αυγούστου. Με τις πρώτες βροχές του Οκτωβρίου παρατηρείται και πάλι ταχεία ανάπτυξη της αγριοαγκινάρας που μέσα σε λίγες ημέρες θα έχει και πάλι καλύψει πλήρως το έδαφος. Λόγω του γεγονότος ότι η αγριοαγκινάρα είναι η ίδια ισχυρό ζιζάνιο (εισβολέας) δεν επιτρέπει την ανάπτυξη άλλων ζιζανίων, ενώ σε μακροχρόνια πειράματα δεν εμφανίστηκαν ασθένειες και εχθροί του φυτού, κι έτσι η καλλιέργειά της μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Επίσης, η αγριαγκινάρα λόγω του πλούσιου ριζικού της συστήματος που εκμεταλλεύεται άριστα τους εδαφικούς πόρους, χρειάζεται λιγότερο άζωτο. Σε προηγούμενα πειράματα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας παρατηρήθηκαν πολύ υψηλές αποδόσεις με μηδενικές λιπάνσεις μέχρι το τρίτο έτος της καλλιέργειας και με ελάχιστη χρήση αζώτου μετά το τέταρτο έτος. Η αγριαγκινάρα εκμεταλλεύεται άριστα τις χειμερινές βροχές και δίνει υψηλές αποδόσεις χωρίς άρδευση. Η απόδοση σε ξηρή ουσία κυμαίνεται από 1200-1600 κιλά σε μη αρδευόμενα χωράφια ενώ με 2-3 αρδεύσεις από τα μέσα Απριλίου μέχρι το τέλος Μαΐου (στην περίοδο αυτή η διαθεσιμότητα νερού είναι υψηλή σε πολλές περιοχές) οι αποδόσεις κυμαίνονται από 2000 – πάνω από 2500 κιλά ξηρής ουσίας ανά στρέμμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αντιπαράθεση με άλλες καλλιέργειες, η καλλιέργεια της αγριοαγκινάρας έχει πολύ μικρό κόστος.

Οι πελλέτες είναι μικρά κυλινδρικά τεμάχια από συμπιεσμένο ξύλο και στην περίπτωσή μας από αγριοαγκινάρα, διαφόρων μεγεθών (π.χ. διαμέτρου 6 mm και μήκους 30 mm) που μπορούν εύκολα να συσκευασθούν, μεταφερθούν με βυτιοφόρα και αποθηκευτούν στους αποθηκευτικούς χώρους, από όπου μεταφέρονται αυτόματα για την καύση τους σε σύγχρονους καυστήρες (π.χ. ενεργοποίηση με χρήση κινητού τηλεφώνου) με την επιθυμητή ροή. Οι πελλέτες έχουν υγρασία περί το 8 % (ειδικό βάρος περί τα 650 κιλά ανά κυβικό μέτρο) και θερμική αξία περί τα 17-18 MJ/kg, δηλαδή 2 κιλά ισοδυναμούν με λίγο λιγότερο από 1 λίτρο πετρελαίου. Αλλάζει η Ελληνική γεωργίαΕιδικότερα, η αγριοαγκινάρα είναι ένα πολυετές φυτό (7 - 10 χρόνια) με μεγάλη παραγωγή βιομάζας και ελάχιστες απαιτήσεις. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ξηρικά χωράφια (σταροχώραφα) με απόδοση 1200 – 1600 κιλά / στρέμμα όσο και σε ποτιστικά χωράφια με απόδοση που ξεπερνά τα 2000 – 2500 κιλά / στρέμμα. Δεν απαιτεί μεγάλες ποσότητες λιπασμάτων (7 μονάδες αζώτου μετά τον τρίτο χρόνο) και καθόλου ζιζανιοκτόνα, διότι το ίδιο το φυτό είναι ισχυρό ζιζάνιο (εισβολέας).Η παραγωγή της μπορεί να ξεκινήσει άμεσα από τους Έλληνες αγρότες διότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση από χώρες της Ευρώπης σε πελλέτα με πολύ καλή τιμή (περίπου 200 ευρώ / τόνο ) με τις σημερινές τιμές πετρελαίου. Έχουν ήδη εγκατασταθεί οι πρώτες βιομηχανικές μονάδες παρασκευής πελλέτας.Οι πρώτες εκτιμήσεις της τιμής βιομάζας για τον παραγωγό, με την σύμφωνη γνώμη των βιομηχάνων, μπορεί να κυμανθεί γύρω στα 6 λεπτά / κιλό. Άρα εισόδημα για τον παραγωγό 72 – 150 ευρώ / στρέμμα ( !!! ) καθαρά χωρίς καμία επιδότηση.Αυτό σημαίνει ότι ο παραγωγός σταριού που κερδίζει σήμερα κάτω από 10 ευρώ /στρέμμα, θα κερδίζει 60-90 ευρώ /στρέμμα και ο βαμβακοπαραγωγός που κερδίζει 120 ευρώ / στρέμμα, θα κερδίζει 200 ευρώ / στρέμμα. Βέβαια την τελική τιμή θα την διαμορφώσει η αγορά και οι μελλοντικές τιμές του πετρελαίου. Για πρώτη φορά ο παραγωγός θα συνδέσει την τιμή του προϊόντος με τις τιμές του πετρελαίου, ενώ μέχρι τώρα ήταν συνδεδεμένα μόνο τα έξοδα του.Η καλλιέργεια της αγριοαγκινάρας σε μεγάλη κλίμακα (π.χ. 2 εκατ. στρέμματα) θα λειτουργήσει ως καταλύτης και για τις υπάρχουσες καλλιέργειες (μικρότερη παραγωγή, άρα μεγαλύτερες τιμές ).Πρέπει να αναφερθεί η συμβολή της καλλιέργειας στην αύξηση της γονιμότητας των εδαφών (εμπλουτισμός τους με οργανική ουσία, δημιουργία καλής δομής), και την προστασία κατά της διάβρωσης εδαφών, της νιτρορύπανσης και απομάκρυνση του κινδύνου της ερημοποίησης.
Είναι εύκολο να καταλάβει ο καθένας τι σημαίνει να παράγεις το καύσιμό σου ή τουλάχιστον ένα μέρος του. Μείωση της εξάρτισης από τα διεθνή μονοπώλια ενέργειας, εξοικονόμηση πολύτιμου συναλλάγματος κτλ. Για παράδειγμα, η αντικατάσταση 2 εκατομμυρίων στρεμμάτων σιταριού (από τα περίπου 10.000.000 στρ. σιτηρών ή το 5% της Ελληνικής γεωργικής γης) με αγριοαγκινάρα, γεγονός που θεωρείται άμεσα εφικτό, θα απέδιδε παραγωγή περί τους 1.000.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου θέρμανσης. Η παραγωγή αυτή είναι 6,6 πλάσια της σημερινής υποχρέωσης της Ελλάδας σε βιοκαύσιμο (το οποίο και εισάγεται προς το παρόν εξ΄ολοκλήρου) με τεράστιο οικονομικό όφελος για τον Έλληνα καταναλωτή που σύμφωνα με τις πρώτες μας εκτιμήσεις μπορεί να ξεπεράσει το εν τρίτο της αξίας του πετρελαίου. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε και τις δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στη συλλογή, μεταφορά, μεταποίηση, και διακίνηση του προϊόντος. Πηγή: http://www.bioport.gr/





Το μέλλον:

Μέχρι το έτος 2020, αισιόδοξοι υπολογισμοί κάνουν λόγο για απασχόληση περίπου 50.000 ατόμων στον ελληνικό χώρο σε αντικείμενα που έχουν σχέση με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. (Παραγωγή, Εγκατάσταση, Συντήρηση Φωτοβολταϊκών και Αιολικών πάρκων, Αγρότες που θα παράγουν βιοντήζελ, εξειδικευμένο προσωπικό στην «πράσινη» ενέργεια κ.λ.π.) Το μέλλον, λοιπόν, βρίσκεται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και στον επαγγελματικό Προσανατολισμό!